Polski Związek Działkowców Okręg Łódzki w Łodzi
Warecka 3, 91-202 Łódź
+42 655 94 54
16 mar 2023

Wiosenne przypomnienie – uprawa współrzędna warzyw

Podczas zakładania w naszym ogrodzie warzywnika, oprócz zapewnienia odpowiednich warunków glebowych, powinniśmy zwrócić uwagę na dobór roślin sadzonych obok siebie. Wiele roślin podczas wzrostu wydziela określone substancje, które mogą oddziaływać pozytywnie lub negatywnie na sąsiadujące nasadzenia oraz przeciwdziałać atakowi szkodników.

Takie zależności występują podczas uprawy współrzędnej, która opiera się na wykorzystaniu minimum dwóch gatunków roślin, które uprawiane obok siebie naprzemiennie w rzędzie lub kilku rzędach, zapewniają sobie wiele korzyści. Spośród tych korzyści móżmy wyróżnić:

  • zmniejszoną liczbę szkodników, a często także chorób,
  • ograniczenie występowania chwastów,
  • zdrowy, obfity plon,
  • zwiększoną różnorodność gatunków, a przy tym atrakcyjny wygląd warzywnika.
  • wzajemną stymulację wzrostu roślin sąsiadujących.

Przy doborze roślin musimy zwrócić uwagę również na szybkość wzrostu oraz typ systemu korzeniowego roślin sąsiadujących ze sobą. Znanym przykładem sadzenia warzyw obok siebie jest obecność na jednej grządce marchwi lub pietruszki i rzodkiewki, ponieważ powolny wzrost marchwi i pietruszki pozwala wysiać między nimi rzodkiewkę, która osiąga dojrzałość do zbioru znacznie szybciej.

Przykład korzystnych zestawień:

Nazwa Pozytywne sąsiedztwo
Brokuł Brukselka, jarmuż, pasternak, pietruszka, por, seler, ziemniak.
Burak ćwikłowy Cebula, cykoria, czosnek, groch, kalarepa, koper, ogórek, pomidor, por, rzodkiewka, sałata, seler.
Cebula Cukinia, cykoria, koper, marchew, ogórek, por, sałata.
Cukinia Cebula, groch, pomidor, szpinak.
Fasola Dynia, kalarepa, ogórek, rzepa, seler, szpinak, ziemniak.
Groch Burak ćwikłowy, cukinia, kalarepa, marchew, ogórek, rzepa, rzodkiewka, seler, szpinak.
Koper Burak ćwikłowy, cebula, cykoria, marchew, ogórek, pietruszka, seler, szparag, ziemianki.
Marchew Cebula, czosnek, groch, kalarepa, koper, ogórek, por, rzodkiewka, sałata, seler, szczypiorek, szpinak.
Ogórek Burak ćwikłowy, cebula, fasola, groch, kalarepa, koperek, marchew, papryka, por, rzodkiewka, seler, szpinak.
Papryka Marchew, ogórek, pomidor.
Sałata Burak ćwikłowy, cebula, marchew, por, szparag
Szczypiorek Marchew
Szparag Kalarepa, koper, sałata

 

Warto pamiętać, że istnieje również grupa roślin, których sąsiedztwo nie wpłynie pozytywnie na rozwój plonów, a wiec warto unikać poniższych powiązań:

  • burak z fasolą i gorczycą,
  • kapusta z pomidorami, fasolą i truskawkami,
  • ziemniaki z dynia i ogórkiem,
  • fasoli z cebulą i czosnkiem.

Ważnym elementem naszego warzywnika są również kwiaty, jakie sadzimy wokół niego. Wybierajmy gatunki, które zwabiają pszczoły oraz motyle, ponieważ owady te zapylą naszą fasolę, cukinie czy pomidory. Warto również postawić np.: parę donic z ziołami (mięta, lawenda, tymianek), które przyciągają owady zapylające jak magnes. Wiele kwiatów działa również odstraszająco na owady np.: aksamitka odstrasza mszyce, komary oraz krety, nagietek lekarski chroni warzywa kapustne przed bielnikiem kapustnikiem.

Kwiaty jakie powinny znaleźć się w okolicy warzywnika:

  • Aksamitki,
  • Groszek pachnący,
  • Nagietek lekarski,
  • Kosmos podwójnie pierzasty,
  • Słonecznik zwyczajny,

Pamiętajmy, że oprócz uprawy współrzędnej również musimy dbać o prawidłowe odżywianie roślin oraz płodozmian.

 

Justyna Jabłońska

Instruktor ds. ogrodniczych

Okręg Łódzki PZD

 

07 mar 2023

Derenie stroją, leczą i żywią

I. HISTORIA

Dereń zwyczajny (jadalny) łac. Cornus mas, ang. dogwood, niem. Hartriegel, ros. Kiził.

Dereń jadalny coraz częściej określany jest jako owoc alternatywny w stosunku do wiśni, agrestu, porzeczki czy żurawiny.

Ponadto owoce, liście, kora i korzenie mogą być wykorzystywane, jako lecznicze a samo drewno do zastosowań przemysłowych.

Rodzina dereni obejmuje kilka gatunków różniących się wyglądem i obszarem występowania.
Obfite stanowiska tej rośliny znajdują się na Ukrainie, w Mołdawii i Słowacji.
W Polsce najbardziej popularny jest dereń zwyczajny.

W Polsce „szlacheckiej” derenie rosły praktycznie wszędzie: w lasach, przy drogach, na miedzach - jak gruszki ulęgałki, lub śliwki mirabelki. Bardzo często aleje prowadzące do klasztorów, dworów, pałaców wysadzano dereniami.

Wczesną wiosną, jeszcze przed krokusami i forsycjami, zakwitały na żółto tworząc piękne kwietne szpalery. Dereń jest doskonałą rośliną miodo- i pyłkodajną, która jako pierwsza kwitnie spośród wszystkich roślin owocowych i jest źródłem wczesnego pokarmu dla pszczół, powodując szybki rozwój rodzin pszczelich. Na Słowacji i południu Polski był zwyczaj, że na 2 tygodnie przed Wielkanocą ścinano kilka gałązek derenia i wstawiano do wazonu z wodą. Na święta rozkwitał piękny bukiet z żółtych kwiatów derenia.

Kwitnący dereń Dereń i pszczoła

Gdy owoce zaczynały żółknąć (ale nie nadawały się jeszcze do bezpośredniego spożycia), kiszono je lub marynowano (jak oliwki) i stanowiły jedną z podstawowych zakąsek do wódki. Dojrzałe owoce są czerwone i stanowią piękną ozdobę ogrodu.
Wykorzystywano je do robienia soków, win, nalewek, konfitur, galaretek dżemów, kompotów, jako świetna przyprawa do wielu dań oraz do spożycia w formie suszonej, marynowanej czy kiszonej. Owoce derenia doskonale nadają się do zamrożenia. Rozmrożone nie tracą swoich wspaniałych właściwości smakowych i nie zmieniają swojej konsystencji
(są takie jak przed zamrożeniem).

W dziewiętnastym wieku i na początku dwudziestego, popularność dereni zmalała.
Legenda mówi, że gdy wojska Napoleona przechodziły przez Polskę nastąpiło zdarzenie, które wpłynęło na zmniejszenie populacji tej rośliny. Jedna z potyczek bojowych została przegrana przez oddział Napoleona. Napoleon szalał i pytał dowódców, co się stało, że pomimo pewnej wygranej nie było oczekiwanego zwycięstwa, a lufy żołnierzy podczas bitwy „chodziły” we wszystkie strony. Może poranny posiłek im zaszkodził? Co wojsko jadło? Nic takiego nie miało miejsca, tylko przed bitwą siedzieli pod jakimś drzewem i „opychali się” owocami leżącymi wokół drzewa. Owoce były słodkie i po zjedzeniu tak po kilogramie, nastąpiła fermentacja w żołądku. Napoleon wydał do wójtów i sołtysów rozkaz: wyciąć to paskudztwo, wszędzie gdzie jest to możliwe. Wycięto więc tam gdzie były widoczne. Zostały w głębi lasów, w arboretach, w ogrodach. Obecnie coraz bardziej rozpowszechniane ze względu na pyszne owoce.

II. WŁAŚCIWOŚCI I WYKORZYSTANIE OWOCÓW DERENIA JADALNEGO

Owoce derenia jadalnego mają różne kształty: od owalnych, poprzez eliptyczne, często przyjmują kształt małej gruszeczki. Różnią się także kolorami: jasnożółte, pomarańczowe, jasno czerwone, aż po ciemną czerwień, prawie brązowe.
Wielkość owoców derenia waha się od jednego do kilku centymetrów, w zależności od gatunku. Są słodko – kwaskowe (smak pośredni między wiśnią a żurawiną).
Najlepsze do bezpośredniego spożycia są wtedy, gdy dojrzeją i same opadną (np. na rozłożoną włókninę).
Zbierane są pyszne, słodkie, soczyste, mięsiste.

Owoce derenia zawierają wiele pierwiastków mineralnych, przede wszystkim żelaza, a także potasu, wapnia, fosforu, magnezu, cynku, miedzi i manganu, jak również beta-karoten, flawonoidy, kwasy organiczne (jabłkowy i chinowy), pektyny, garbniki i cukry (ok. 10-13 proc.). Są również bogatym źródłem witaminy C (średnio 100-200 mg w 100 g), a także P
i A. Czerwone odmiany derenia są bogatym źródłem antocyjanów (przeciwutleniaczy z grupy związków flawonowych i barwników), których zawartość może wynieść ponad 900 mg/100g, przy czym w skórce jest ich 4,5-krotnie więcej niż w miąższu.

Owoce derenia są skarbnicą żelaza - pierwiastka, który jest składnikiem hemoglobiny zawartej w erytrocytach. Ich zadaniem jest transport tlenu do wszystkich komórek ciała.
Przy niedoborze żelaza proces dotleniania nie przebiega prawidłowo i pojawiają się
objawy niedokrwistości, takie jak, m.in. osłabienie, bladość skóry, łamliwość włosów, zajady
w kącikach ust, bóle głowy,
bezsenność. W związku z tym owoce derenia mogą być stosowane pomocniczo przy leczeniu anemii.

Dereń, dzięki zawartości kwasów organicznych, fitoncydów i innych aktywnych związków, jest stosowany w dolegliwościach żołądkowych, gdyż działa przeciwzapalnie i ściągająco. Ponadto, dzięki zawartości garbników, wykazuje właściwości zapierające i jest stosowany
w formie wywaru lub świeżego soku przy biegunkach i kolkach żołądkowych. Ponadto sprawdzi się przy niewłaściwej przemianie materii, dlatego polecany jest zwłaszcza osobom zmagającym się z nadwagą i otyłością.

Dereń działa moczopędnie, tzn. zwiększa wydalanie wody i sodu z moczem, a także przeciwzapalnie. W związku z tym współczesna fitoterapia poleca stosowanie jego owoców pomocniczo w leczeniu chorób nerek i dróg moczowych, by poprawić ich funkcjonowanie.

Sok z derenia znajduje zastosowanie, jako środek ściągający tkanki, a także przeciwgorączkowy, przeciwszkorbutowy, przeciwreumatyczny, przeciwcukrzycowy
i wzmagający apetyt. Nalewka z kwiatów i owoców stosowana jest przeciwko gorączce. Natomiast wywar z owoców i z liści stosowany jest, jako środek ogólnie wzmacniający.
Ze świeżych owoców przygotowuje się syrop, który jest pomocny przy leczeniu szkorbutu, białaczki, chorób żołądkowych, rumienia skóry. Wywar z owoców jest stosowany w leczeniu anginy, krzywicy, szkarlatyny, odry, chorób żołądka i jelit. Wywar z korzeni i kory znalazł zastosowanie w leczeniu malarii, reumatyzmu i zapalenia wątroby.

Owoce derenia zalecane są do leczenia hemoroidów, gorączki, zapalenia stawów, dny moczanowej, chorób skóry. Dereń - jest moczopędny, żółciopędny przeciwszkorbutowy, przeciwgorączkowy, przeciwbakteryjny i przeciwzapalny.

Dereń zawiera garbniki, więc powinno się go jeść w problemach z przewodem pokarmowym.

Owoce mogą być stosowane, gdy istnieje niebezpieczeństwo zatrucia przez rtęć, ołów i inne toksyny.

Owoce derenia poprawiają apetyt, przywracają metabolizm. Są one szczególnie użyteczne, jeśli dana osoba cierpi na cukrzycę. Poziom glukozy we krwi nie wzrasta, nie jest zwiększona aktywność enzymów w trzustce, a jedzenie jest całkowicie trawione.

III. WŁAŚCIWOŚCI I WYMAGANIA DERENIA JADALNEGO

Derenie mają jeden z najdłuższych okresów wegetacji od kwitnienia aż do owocowania.
Zaczynają kwitnąć już na początku marca, a owoce dojrzewają dopiero około połowy sierpnia aż do początku listopada, w zależności od gatunków.

Przekonał się o tym sam diabeł. Legenda mówi, że gdy Pan Bóg rozdawał rośliny różnym istotom, diabeł poprosił o taką roślinę, która bardzo szybko odżyje po zimie i szybko oraz pięknie zakwitnie. Otrzymał dereń i cieszył się, że jego roślina już kwitnie a inne istoty spoglądają na puste drzewa. Czekał na owoce i czekał. W końcu zniecierpliwiony powiedział: ja nie chcę tej rośliny – ludzie weźcie ją sobie. Ludzie wzięli i mamy wspaniały dereń.

Dereń może rosnąć jako krzew lub prowadzony w hodowli (przycinane gałązki od dołu) - jako drzewo. Ze względu na to, że najlepsze owoce są, gdy same opadną, dlatego forma rośliny jako drzewo jest najkorzystniejsza. Drzewa te osiągają wysokość nawet 10m, w zależności od klimatu i warunków glebowych. W naszych warunkach zwykle jest to 4 do 6m wysokości.

Derenie są bardzo łatwe w uprawie. Są odporne na mróz, mszyce i podobne szkodniki.
Rosną nawet na mało żyznych ziemiach. Dereń jadalny jest odporny na zanieczyszczenia środowiska oraz niedostatek wody. Lubi gleby lekkie oraz słoneczne lub lekko cieniste stanowiska. Źle znosi przesadzanie. Istotnym czynnikiem wpływającym na jego kondycję
jest zasobność gleby w wapń - krzew nie toleruje gleb kwaśnych. Na glebach lekkich,
gdy owocuje, potrzebuje wtedy zwiększoną ilość wody. Nie znosi nawozów zakwaszających ziemię. Korzystne jest stosowanie jesienią obornika (np. granulowanego). W przypadku gleby kwaśnej – jesienią można zastosować dolomit. Zdrowy dereń jadalny może dożyć nawet 200 lat.

Drewno z derenia ze względu na swoje właściwości: trudno-łamliwe i bardzo twarde, wykorzystywano do wyrobu łuków, kuszy, strzał. Obecnie drewno dereniowe wykorzystuje się też w tokarstwie.

Dlaczego drewno jest bardzo twarde? – o tym legenda. Gdy wojownik rzymski po zakończeniu bitwy włócznią zakreślał krąg gdzie ma powstać miasto Rzym, na koniec w środek tego okręgu wbił w ziemię ową włócznię. Po jakimś czasie wyrosło z niej drzewo i to był dereń. Dlatego drewno z derenia jest twarde jak drewno używane do wyrobu dzid, czy włóczni.

Derenie można rozmnażać poprzez siewki. Wysiane pestki owoców długo leżą w ziemi
i dopiero w drugim roku kiełkują, aby „już” po pięciu, sześciu latach wydać pierwsze owoce. Szczepione na podkładkach z siewek mogą owocować nawet po drugim roku od zaszczepienia (oczkowania). Derenie chętniej się zapylają, jeżeli w pobliżu siebie znajdują się przynajmniej dwa osobniki. Minimalna odległość sadzenia wynosi 3 do 4m (jak wiśnie).
Dorodne, kilkunastoletnie i starsze drzewo może dać nawet 50 kg owoców i więcej,
w zależności od gatunku i gleby.

W wielu ogrodach botanicznych i arboretach możemy znaleźć ciekawe kolekcje dereni.
Szczególnie zaawansowane prace w tym zakresie prowadzone są w arboretum
w Bolestraszycach/ k. Przemyśla (południowo-wschodnia część Polski). Coraz częściej derenie są hodowane w ogrodach działkowych.

W ogrodzie „Słoneczna Polana” w Piotrkowie Trybunalskim wielu działkowiczów cieszy ta roślina swoją strojnością, smacznymi owocami i brakiem konieczności dokonywania oprysków. Wiosną pod drzewami dereni słychać piękną muzykę roju pszczół, jak pod słynną lipą Pana Jana Kochanowskiego.

IV. PRZEPISY Z WYKORZYTANIEM OWOCÓW DERENIA

Nasze prababcie już dawno doceniły wartość tych owoców. Oto przepis na zapiekankę dereniową z 1811 r.

Panie mieszkające na wsi mogą w kilkanaście godzin zrobić wyborną zapiekankę ukraińską. Do kamiennego garnka nasypać derenie, przesypując cukrem w ilości wynoszącej połowę wagi owoców. Zalać spirytusem lub mocną wódką. Garnek nakryć dobrze dopasowaną pokrywką, dla uszczelnienia okleić ciastem chlebowym, aby para nie uchodziła i wstawić
na dziesięć godzin do gorącego pieca po pieczonym chlebie. Nazajutrz, gdy garnek ostygnie,
zlać nalewkę, a owoce wycisnąć. Można używać od zaraz”.

Poniżej prezentuję jeden z wielu przepisów na smaczną dereniówkę, która w Polsce „szlacheckiej” okrzyknięta była „KRÓLOWĄ NALEWEK”.

Popróbujcie DERENIÓWKĘ Panie i Panowie, rozkosz w ustach i ma moc ratować zdrowie”.

Surowce

Owoce derenia - 1 litr

Wódka 40% - ok 1litra

Cukier – ok 0,25 kg

Wziąć 2 litrowy zakręcany słój. Nasypać do niego ¾ słoja dojrzałych, opłukanych
i osączonych owoców derenia. Owoce zalać 40% wódką. (najlepiej ze spirytusu).
Zakręcić słój. Odczekać min. 3 tygodnie (lub dłużej, np. 2 miesiące) aż płyn nabierze bordowego koloru. Zabarwiony płyn zlać do innego słoja (butelek) – zakręcić.
Pozostałe w słoju owoce oprószyć cukrem. Odczekać aż wydzieli się sok (cukier rozpuści się). Trwa to ok. trzy tygodnie (lub więcej). Następnie odsączyć sok z dereni, wcześniej odlanym płynem przepłukać derenie i wszystkie płyny połączyć. Wlać do wysokiej butelki
i odczekać do wyklarowania się tej mieszaniny. Z nad osadu, wężykiem zlać do emaliowanego naczynia wyklarowany płyn, dodając do niego ok. 30 do 50 g czystego spirytusu. Płyn wymieszać i przelać do butelek o odpowiedniej pojemności.
Nalewka gotowa. Jest klarowna, przejrzysta, o rubinowym kolorze, wspaniałym aromacie
i zdrowa, w umiarkowanych ilościach. SMACZNEGO

Owoce ponownie można zalać wódką i odczekać przynajmniej miesiąc.

Po miesiącu odlać płyn (już nie przesypywać cukrem) i połączyć z poprzednio uzyskaną nalewką, dodając ponownie ok 30 g spirytusu (ilość zależna od upodobań degustującego).

Otrzymuję się w ten sposób bardziej wytrawną nalewkę.

Przechowywana dłuższy czas np. 5 czy 10 lat (w ciemnych butelkach, z daleka od światła słonecznego) nabiera właściwego smaku i koloru.


Poniżej kilka innych przepisów na wykorzystanie owoców derenia

Syrop dereniowy

    1. owoce derenia
    2. cukier
    3. woda

Owoce derenia umyć i zalać wodą. Gotować przez 10 minut, następnie dosypać wg uznania cukru i gotować jeszcze przez 20 minut. Otrzymany syrop przecedzić do drugiego garnka, ponownie krótko zagotować, po czym przelać gorący do słoików lub korkowanych butelek
i szczelnie zamknąć.

Syrop dereniowy można pić po rozcieńczeniu wodą, dodawać go do herbaty itp.
Po zmieszaniu z żelfixem można też z niego zrobić galaretkę dereniową.

Dżem dereniowy

ok. 1,5 kg owoców derenia (po przetarciu powinien zostać 1 kg przecieru)

1 kg cukru żelującego 1:1

woda

Owoce umyć, zalać niewielką ilością wody i ugotować. Przetrzeć przez grube sito, aby oddzielić pestki. Przecier ponownie doprowadzić do wrzenia i gotować na małym ogniu przez 10 minut, dosypać cukier żelujący i gotować jeszcze chwilę. Gorący dżem przelać do słoików i natychmiast je zakręcić.

Dereń marynowany

500 g zielonych niedojrzałych (jeszcze twardych) owoców derenia

300 ml octu

300 ml wody

2 łyżeczki soli

4 łyżeczki cukru

10 goździków

10 ziaren pieprzu

3 listki laurowe

Owoce myjemy, łączymy wszystkie składniki i doprowadzamy powoli do wrzenia. Gotujemy bardzo krótko na wolnym ogniu, poniżej 1 minuty, gdyż przy dłuższym gotowaniu dereń się rozpada. Marynatą wypełniamy czyste słoiki a następnie pasteryzujemy je jeszcze przez
10 minut.

Tak przyrządzony dereń doskonale zastępuje oliwki.

NA ZDROWIE

opr. Stanisław Jakubczak

stajak@wp.pl

07 mar 2023

Marzec w ogrodzie

Marzec w ogrodzie to wyczekiwany czas każdego działkowca. W tym okresie możemy zauważyć pierwsze oznaki wiosny, w ogrzanej promieniami słonecznymi ziemi zaczyna kiełkować i kwitnąć wiele roślin. Jest to okres, w którym możemy zacząć swobodnie nasze prace porządkowe, jednak musimy pamiętać, że nie jest to koniec przymrozków i nagłych zmian pogody.

W marcu swoje kwitnienie rozpoczynają:

  • Ranniki;
  • Przebiśniegi;
  • Krokusy;
  • Irysy żyłkowane;
  • Ciemierniki;
  • Pierwiosnki;
  • Śnieżki;
  • Cebulice;

Jednak to nie jedyne rośliny, które zwiastują wiosnę ponieważ kwiaty możemy zobaczyć również na wielu krzewach takich jak: oczary, wawrzynek wilczełyko, derenie, wrzośce i forsycje.

Jakie czynności pielęgnacyjne powinniśmy wykonać w marcu ?

Marzec w sadzie:

  • Jeśli nie rozpoczęliśmy prac porządkowych w lutym warto na początku wykonać przegląd drzew i krzewów w swoim ogrodzie. Szczególną uwagę trzeba zwrócić na powstałe pęknięcia na korze lub oznaki infekcji chorobowych, aby rozpocząć działania zapobiegające dalszemu rozwojowi.
  • Osoby posiadające w swoim ogrodzie brzoskwinie, powinny rozpocząć zabiegi chroniące je przed chorobą kędzierzawości liści.
  • Jeśli wcześniej nie wykonałeś pielęgnacji drzew i krzewów owocowych, to warto rozpocząć ich przycinanie. Pamiętaj jednak aby wykonać cięcie w pogodne, suche dni, aby zapobiec rozwojowi chorób.
  • W połowie marca przycinamy posadzone jesienią młode drzewa owocowe, a także krzewy takie jak agrest, maliny i porzeczki (przycinamy tuż nad ziemią).
  • Warto zwrócić uwagę na wygląd oraz wielkość pąków porzeczki. Jeśli są one nienaturalnie nabrzmiałe to oznacza, że w ich wnętrzu rozwija się roztocz – wielkopąkowiec porzeczkowy. Takie pąki trzeba natychmiast usunąć, jeśli na jednej gałęzi występuje ich więcej, powinno się usunąć całą gałąź.
  • Rozpoczynamy opryski drzew owocowych, aby uniknąć groźnych chorób.

Marzec w ogrodzie warzywnym:

  • Z początkiem marca rozpoczynamy przygotowanie naszego inspektu do pierwszego wysiewu. Usuwamy z niego pozostałości roślin oraz chwastów.
  • Z początkiem marca wysiewamy do naszych rozsad warzywa kapustne, takie jak kalarepa, kalafior, kapusta głowiasta i brokuły.
  • W marcu siejemy też sałatę masłową i kruchą, które nieco później będziemy przesadzać bezpośrednio do gruntu.
  • W połowie marca do doniczek lub skrzyneczek wysiewamy paprykę i pomidory. Pamiętajmy, że rośliny te wymagają sporo ciepła, więc na zewnątrz możemy je wysadzać dopiero w połowie maja.
  • Jeśli gleba zaczyna rozmarzać, a na dworze jest już dostatecznie ciepło, możemy zasilić nasze wieloletnie warzywa oraz zioła nawozem.
  • Pod koniec marca możemy zasadzić niektóre warzywa (bób, biała rzodkiew, pietruszka, jarmuż, cebula, szpinak, por).

Pozostałe prace ogrodowe:

  • Czas uporządkować trawnik, poprzez usuwanie zeschniętej trawy. Jeśli widzimy nierówności powstałe po zimie na naszym trawniku, warto wyrównać je poprzez wałowanie.
  • Warto zadbać o pielęgnację naszego trawnika poprzez wertykulację oraz aerację, a w drugiej połowie marca zasilamy nasz trawnik nawozem.
  • Przygotuj rabaty pod rośliny jednosezonowe oraz zasil nawozem wcześniej posadzone rośliny cebulowe.
  • Jeśli pogoda na to pozwoli, usuwamy osłony zimowe z roślin.
  • Obcinamy krzewy ozdobne, które kwitną późną wiosną i latem. Pozwoli to zwiększyć wzrost rośliny i wpłynie na łady wygląd.
  • Uzupełniamy ubytki w korze pod drzewami iglastymi i w rabatach.

Warto również pamiętać o zaplanowaniu prac ogrodniczych. Przemyślmy jakie warzywa i owoce chcemy posadzić, czy chcemy zmienić układ naszych rabat oraz jaką funkcję ma pełnić nasz ogród.

 Justyna Jabłońska

Instruktor ds. ogrodniczych

Okręg Łódzki PZD

 

 

19 lut 2023

Zielony dywan

Często w miejscach zacienionych występuje problem z założeniem idealnego trawnika, który ozdobiłby nasz ogród. Brak dostępu do światła powoduje słaby rozwój roślin lub zupełne jego wstrzymanie. W  takim przypadku  możemy zastosować odpowiednie gatunki roślin okrywowych,  które świetnie radzą sobie w miejscach zacienionych i stworzą nam zielony, gęsty dywan.

Zaletami takich roślin są:

  • żywe zielone liście, w wielu gatunkach również ozdobne kwiaty;
  • dzięki tworzonej okrywie ograniczają wzrost chwastów;
  • zasłaniają nieatrakcyjne miejsca z odsłoniętą glebą;
  • rośliny okrywowe nie ukorzeniają się głęboko, dzięki czemu nie zabierają one wody i składników mineralnych innym rośliną;
  • tworząc okrywę na powierzchni ziemi kumulują wartościową materię organiczną.

Runianka japońska (Pachysandra terminalis) – roślina okrywowa dorastająca do 20-30 cm wysokości, rozrastająca się za pomocą podziemnych rozłogów. Runianka nie jest rośliną wymagającą jednak musimy pamiętać, że lubi się rozrastać i po pewnym czasie trzeba ją przyciąć.

Roślina ta jest często wybierana ze względu na atrakcyjne błyszczące liście.  W maju obsypuje się licznymi białymi kwiatami, których delikatny zapach przyciąga motyle oraz pszczoły.

Barwinek pospolity (Vinca minor) – jest jedną z najchętniej wybieranych roślin okrywowych, zimozielone liście tworzą całoroczną ozdobę w naszym ogrodzie.  Wysokość barwinka dochodzi do 20-30 cm.

Pora kwitnienia barwinka przypada w okresie kwiecień-czerwiec, wtedy roślina obsypuje się drobnymi filetowymi kwiatami.

Bluszcz pospolity (Hedera helix) – zimozielone, wieloletnie pnącza, tworzące dywan o różnych kolorach – w zależności od odmiany. Może dorastać do 20 m. Bluszcz zapewni nam gęstą okrywę, jednak musimy pamiętać aby kontrolować jego wzrost.

Atutem rośliny jest duża różnorodność odmian:

'Goldheart' – Odmiana pnąca oraz płożąca. Liście z jasnymi przebarwieniami (złotymi)  mogą uatrakcyjnić ciemna obszary. Odporny na mróz.

'Glacier' – odmiana o liściach szaro-zielonych, posiada jasne przebarwienia na brzegach blaszki liściowej.

‘Profesor Seneta’ – jest to odmiana polska bluszczu o pięcioklapowych mięsistych liściach w rozmiarze nawet do 12 cm. Posiada intensywne zielone liście z jasnokremowymi przebarwieniami, które tworzą kontrastowe wzory. Przy tej odmianie musimy pamiętać, że źle toleruje zupełnie zacienione miejsca.

Justyna Jabłońska

Instruktor ds. ogrodniczych

Okręg Łódzki PZD

19 lut 2023

Luty w ogrodzie warzywno-owocowym

Mimo, że za oknem często widzimy jeszcze śnieg i mało sprzyjającą pogodę do prac ogrodniczych to musimy pamiętać, że wiele czynności ogrodniczych powinniśmy rozpocząć już w lutym. Czynności te są konieczne, aby w pełni przygotować nasz ogród na sezon wiosenny.

Najważniejsze czynności jakie powinniśmy wykonać w lutym to:

- zimowe przycinanie drzewek i krzewów

- bielenie pni (jest to ostatni moment na tą czynność)

- zimowe opryski

- wczesny wysiew kwiatów jednorocznych i warzyw w rozsadach.

  1. Owoce i warzywa

Jeśli posiadasz ogród warzywny, luty to miesiąc, w którym rozpoczynamy prace porządkowe. Najważniejszym zadaniem jest planowanie nowych grządek, przygotowanie szklarni czy tunelu.

  • Rozpocznij planowanie układu grządek i wybierz jakie warzywa posiejesz i posadzisz w tym roku. Weź pod uwagę, że jedne wżywa rosną lepiej w towarzystwie, a inne wręcz przeciwnie.
  • Posprzątaj zeszłoroczne grządki – usuń z nich pozostałości roślin oraz liście które były używane jako ściółka.
  • Sprawdź stan swoich podwyższonych grządek, szklarni, tuneli, zweryfikuj czy nie potrzebują drobnych napraw. Zaimpregnuj przed sezonem drewniane elementy, aby zapewnić im trwałość przez cały sezon.
  • Przygotuj zawczasu tunel lub szklarnię do nowego sezonu. Umyj w szklarni okna i przygotuj ziemię oraz nawieź ją np. obornikiem.
  • Luty jest dobrym okresem na produkcję z rozsady pomidorów, papryki, cebuli, pora, kapusty czy sałaty

 

2. Drzewa owocowe

  • Zimowe przycinanie drzew i krzewów jest jedną z najważniejszych prac w ogrodzie w lutym. O czym warto pamiętać zanim podejmiemy się zimowego cięcia ?
    • Zimą przycinamy jabłonie, grusze, śliwy (odmiany późno dojrzewające) i orzechy włoskie.
    • Przycinamy również krzewy owocowe – porzeczki, agrest. Jeśli posadziłeś jesienią porzeczki czarne lub czerwone, przytnij je teraz bardzo krótko (do 3. oczka), żeby pobudzić ich wzrost. Porzeczki czarne nie wymagają potem cięcia aż do 4 roku po posadzeniu (wtedy jest potrzebne cięcie odmładzające). Porzeczki czerwone tniemy w pierwszym roku po posadzeniu, a potem dopiero w 5 lub 6 roku.
    • Usuń zaschnięte owoce z drzew i krzewów.

    Pamiętaj aby po cięciu zabezpieczyć powstałe rany maścią ogrodniczą.

Justyna Jabłońska

Instruktor ds. ogrodniczych

Okręg Łódzki PZD

 

12 sty 2023

Bielenie drzew

Bielenie drzew to jeden z ważniejszych zabiegów w naszym sadzie. Zabieg ten wykonujemy  z ustaniem zimy, ale nie później niż w połowie stycznia.

Głównym zadaniem  bielenia jest  utrzymanie drzew w dobrym stanie oraz zapobieganie uszkodzeniom kory, które mogą wystąpić przez nagłe zmiany temperatury. Gdy w nocy temperatura spada poniżej zera, wcześniej nagrzane pędy zaczynają pękać i dochodzi do uszkodzeń – ran zgorzelinowych.

Najbardziej podatnymi na powstawanie ran zgorzelinowych są jabłonie, śliwy i czereśnie.  Jednak nie możemy zapomnieć o ochronie krzewów owocowych.

Do bielenia drzew owocowych najlepiej użyć mleka wapiennego , aby przygotować płyn potrzeba 2 kg wapna, 10 l wody i odrobinę gliny, krochmalu z mąki ziemniaczanej lub krowieńca, który zapobiegnie spłukiwaniu wapna przez deszcz. Jeżeli poszukujemy rozwiązań prostszych niż samodzielne przygotowywanie wapiennej mikstury, warto kupić gotowe wapno do bielenia drzew o zwiększonej przyczepności.

Po przygotowaniu i dokładnym wymieszaniu wapna z dodatkami, mieszankę nanosimy pędzlem z miękkim włosiem na pnie drzew owocowych i nasady grubszych konarów. W przypadku gdy deszcz spłucze część naszej powłoki ochronnej, należy powtórzyć zabieg tak aby pnie drzew były pobielone do końca marca.

Do ochrony drzew możemy użyć również innych sposobów np.; owinąć drzewo słomą  lub papierem. Pamiętajmy, aby nie używać do tego folii, która może przyczynić się do pogorszenia stanu drzewa.

Justyna Jabłońska

Instruktor ds. ogrodniczych

Okręg Łódzki PZD

 

zdjęcie  -  Źródło www.pixabay.com

 

 

18 cze 2021

SKOSZONA TRAWA TO NIE PROBLEM!

Często słyszę od właścicieli trawników, że skoszona trawa to duży problem ponieważ nie wiedzą co z nią zrobić. Jedynym rozwiązaniem jaki widzą to wyrzucić trawę do pojemników na odpady bio. W ostatnich czasach, kiedy musimy stosować recykling i znacząco ograniczać ilość wyrzucanych materiałów, zwłaszcza odpadów zielonych, zastosujmy metody, które będą korzystne dla nas i środowiska. Jedno jest pewne, skoszona trawa może mieć wiele korzystnych zastosowań w ogrodzie! Oto kilka z nich:

1.      Możemy KOMPOSTOWAĆ

Dzięki kompostowaniu możemy uzyskać, ekologiczne, najtańsze i jednocześnie bogate w substancje odżywcze podłoże ogrodnicze. Skoszoną trawę możemy składować na pryzmie lub w specjalnym kompostowniku. Wystarczy dodawać ją warstwami na przemian z grubszymi, najlepiej suchymi pędami bylin i cienkimi pędami krzewów,  niewielką ilością ziemi ogrodowej oraz mączką bazaltową lub specjalnym preparatem do kompostowania zawierającym mikroorganizmy glebowe. Po kilku tygodniach otrzymamy wartościowy nawóz organiczny, którym mogą być zasilane wszystkie rośliny w ogrodzie z wyjątkiem roślin kwasolubnych.

2.      Możemy ŚCIÓŁKOWAĆ

Skoszona trawa to dokonały materiał do ściółkowania! O zaletach ściółkowania można pisać wiele. Jeśli chcemy ograniczyć straty wody związane z jej parowaniem, zwłaszcza w gorące dni lata, jeśli chcemy mieć mniej chwastów w ogrodzie, to zastosujmy skoszoną trawę! Jest ona doskonałym materiałem do okrywania zagonów warzyw, wokół drzewek i krzewów owocowych, truskawek oraz na rabatach roślin ozdobnych z wyjątkiem roślin kwasolubnych. Najlepiej stosować przesuszony pokos, o grubości warstwy ok. 10 cm. Ze względu na możliwość zagniwania ściółkowanych roślin, przy rozkładaniu należy uważać, aby pokos nie dotykał do łodyg lub pni.

3.      Możemy OCHRONIĆ ROŚLINY

Niewielu z nas wie, że na bazie suszonej trawy możemy przygotować preparat do ochrony roślin. Wystarczy wysuszoną trawę zalać zimną wodą, po 24 godzinach powstały roztwór przefiltrować i najlepiej  od razu użyć.  Bez rozcieńczania stosujemy do zwalczania mszyc i stadiów larwalnych wielu szkodników roślin. W rozcieńczeniu z wodą w stosunku 1:3 do ograniczania chorób grzybowych w uprawach roślin np. mączniaka prawdziwego jabłoni i agrestu.

4.      Możemy OKRYWAĆ ROŚLINY NA ZIMĘ

Jeśli mamy możliwość przechowywania suchego pokosu do później jesieni warto wykorzystać go do okrywania roślin na zimę, zwłaszcza tych wrażliwych na mróz. Wiosną pokos użyty do okrycia roślin możemy użyć także do ściółkowania, wystarczy równomiernie rozłożyć go wokół roślin.

5.      Możemy POZOSTAWIĆ NA TRAWNIKU

Jeśli nasz trawnik kosimy często a źdźbła trawy nie są dłuższe niż 5 cm. Jeśli kosimy po całkowitym obeschnięciu murawy a trawa równomiernie rozsypuje się na całej powierzchni trawnika, możemy śmiało pozostawić pokos na trawniku. Dzięki temu trawa szybko się rozłoży i będzie zasilała murawę  w składniki pokarmowe przez cały sezon.

Agnieszka Bartkowska - instruktor ds. ogrodniczych PZD w Bydgoszczy

15 cze 2021

Ekologiczny nawóz- skorupki jaj

Przez lata stosowania gotowych nawozów sztucznych, zapomnieliśmy o starych i sprawdzonych, a zarazem ekologicznych metodach nawożenia roślin.

Skorupki jaj są odpadem organicznym, który można kompostować. Jednak nadają się również jako produkt samodzielny, ponieważ zawierają dużą ilość wapnia. Składnik ten można wykorzystać na działce, ale również w uprawie roślin doniczkowych.

Przy jakich roślinach sprawdzi się ta metoda?

  1. Zasilanie roślin na działce, szczególnie tych wymagających zasadowego odczynu gleby, np. ogórek, kapusta, jarmuż, lawenda, bluszcz, dzwonek karpacki, piwonia, jeżówka, orlik, powojniki, goździki. Nie stosować pod rośliny kwasolubne takie jak: rododendrony, azalie, wrzosy, borówki.
  2. Nawóz dla roślin doniczkowych np. wężownicy, bluszczu, oleandrów, kliwii. Nie stosować do doniczkowych azalii, paproci oraz storczyków.

Jak wykonać taki nawóz?

  • Skorupki wysuszyć i rozdrobnić, a następnie wymieszać z glebą.
  • Skorupki wysuszyć i rozdrobnić na drobny proszek (w moździerzu lub blenderze), a następnie zalać gorącą wodą i odstawić na około tydzień w ciemne miejsce. Podlewać tą wodą rośliny w rozcieńczeniu 1:5.
  • Zmielone skorupki- podsypać rośliny 1 łyżką stołową po przesadzeniu.

 

  1. Rozsypane skorupki jaj pozwolą na ograniczenie występowania ślimaków. W ten sposób uchronimy liście warzyw liściowych i funkii.

Wytłoczki po jajach można również wykorzystać, np. do produkcji rozsady. Opakowanie jest biodegradowalne, dlatego później można je wyrzucić na kompostownik, gdzie bardzo szybko się rozłoży.

Kilka uwag i wskazówek na koniec:

- przy stosowaniu tej metody nawożenia pod rośliny uprawowe, skorupki należy umyć, a następnie wysuszyć w piekarniku przez 10 minut w temperaturze 100ºC. W ten sposób pozbędziemy się ewentualnych bakterii Salmonelii.

- nawóz ten stosować gdy obserwujemy niedobory wapnia u roślin. Objawia się to często żółtymi, rdzawymi bądź jaskrawymi nieregularnymi plamami na środkowych liściach.

- należy pamiętać, że w nadmiarze wszystko szkodzi. Nadmiar wapnia hamuje wzrost rozwój, a także powoduje niedobory potasu i magnezu.

Agnieszka Lazar

Instruktor ds. ogrodniczych

Okręg Łódzki PZD

12 maj 2021

Plan pracy na maj

Maj każdego roku zasypuje nas kwitnącymi roślinami, szczególnie charakterystyczne są kwitnące drzewa owocowe. Miesiąc ten, to czas sadzenia roślin ozdobnych ciepłolubnych, zabiegów pielęgnacyjnych w kwaterze sadowniczej i na rabacie, a także wysiewów i sadzenia warzyw.

Warzywa

W pierwszej połowie maja możemy wysiewać bezpośrednio do gruntu- późne odmiany warzyw korzeniowych – marchwi, pietruszki, a także buraków liściowych i ćwikłowych, rzodkiewki oraz sałaty masłowej i kruchej. Sałaty najlepiej wysiewać w odstępie co 2 tygodnie, tak by zachować ciągłość zbiorów.

W drugiej połowie maja czas na warzywa dyniowate, które należą do warzyw ciepłolubnych. Wprost do gruntu wysiewamy dynie, ogórki, cukinie, kabaczki oraz późne odmiany kalafiora, jarmużu czy kalarepy.

Po połowie maja sadzimy wcześniej zahartowaną rozsadę selera (wszystkie rodzaje), pora, kalarepy i kalafiora, natomiast pod koniec miesiąca wysadzamy rozsadę ogórka, cukinii, dyni oraz papryki. Pod osłonami sadzimy: pomidory, paprykę, ogórki.

Rośliny ozdobne z kwiatów

W maju ponawiamy wysiew roślin jednorocznych, które mogliśmy siać w kwietniu. Taka praktyka pozwoli zachować ciągłość kwitnienia. Bezpośrednio do gruntu wysiewamy rośliny jednoroczne- groszek pachnący, lewkonie i nagietki oraz rośliny dwuletnie, które zakwitnął w następnym roku- dzwonek ogrodowy, naparstnica purpurowa, niezapominajki, stokrotki. Po 15 maja, po tzw. zimnych ogrodnikach, do gruntu siejemy nasturcje, portugalkę oraz dynię ozdobną. Wysadzamy rozsadę szałwii, żeniszka, natomiast z roślin cebulowych i bulwiastych wsadzamy dalie, mieczyki, krokosmie oraz pacioreczniki.

Po zakończeniu kwitnienia przez krzewy kwitnące wiosną, przystępujemy do cięcia pielęgnacyjnego. Po kwitnieniu tniemy: forsycję, migdałki, pigwowce, lilaki oraz tawuły. Termin cięcia jest niezwykle istotny, ponieważ jeśli wykonany zabieg przed kwitnieniem, usuniemy pąki kwiatowe, które zawiązały się w ubiegłym sezonie wegetacyjnym i kwitnienie będzie mniej spektakularne.

Walka z chwastami

            Rośliny w okresie kwitnienia i zawiązywania owoców potrzebują wody i składników pokarmowych. Występowanie chwastów wpływa niekorzystnie na gatunki owocowe, gdyż konkurują one ze sobą o wodę i składniki zawarte w glebie, dlatego istotny jest fakt by na bieżąco usuwać chwasty. Tu pomocny będzie temat ściółkowania gleby. Metoda ta pozwala ograniczyć występowanie chwastów, zabezpiecza glebę przed nadmiernym nagrzewaniem, a także odparowywaniem wody z gleby.

Więcej o ściółkowaniu na http://lodz.pzd.pl/jak-ograniczyc-ilosc-odpadow-zielonych-na-dzialce-rodzinnej/

Agnieszka Lazar

Instruktor ds. ogrodnictwa

Okręgu Łódzkiego PZD

11 maj 2021

PODWYŻSZONE GRZĄDKI

Podwyższone grządki to uprawa roślin, bardzo często warzyw w skrzyniach. Metoda niezwykle popularna wśród mieszkańców Zjednoczonego Królestwa, jednak coraz częściej pojawia się w Polsce. Uprawa na podwyższonych grządkach sprawdzi się również w Rodzinnych Ogrodach Działkowych, szczególnie na tych działkach, gdzie gleba jest kiepskiej jakości oraz tam gdzie występują tereny zalewowe.

Zalety podwyższonych grządek:

- łatwy dostęp do roślin i uprawa dla osób starszych, niepełnosprawnych bądź z bólami kręgosłupa,

- ziemia pozostaje dłużej spulchniona, ponieważ nie jest zadeptywana,

- mniejsze ryzyko wystąpienie ślimaków,

- możliwość uprawy roślin mimo słabej gleby,

- estetyczny wygląd,

- trudniejszy dostęp dla psów.

 

Wymiary:

Jeśli chodzi o wymiary grządki nie są one wprost określone bądź nakazane, jednak jest kilka aspektów dzięki którym korzystanie z niej będzie łatwiejsze i wygodniejsze. Pierwsze co należy wziąć pod uwagę to szerokość. Najlepiej sprawdzają się grządki o szerokości 70-100 cm, taka odległość pozwala na swobodny dostęp do upraw znajdujących się na środku grządki. (Uwaga! Jeśli grządkę ma uprawiać osoba niepełnosprawna, poruszająca się na wózku inwalidzkim, powinniśmy indywidualnie dostosować jej szerokość, gdyż taka osoba nie będzie w stanie sięgnąć dalej niż na długość ręki. Zwróćmy na to szczególną uwagę.) Wysokość również powinniśmy dostosować indywidualnie, jednak optymalna będzie 50-60 cm. Natomiast, jeśli chodzi o długość, to ustalamy ją w zależności od potrzeby.

Lokalizacja:

Podwyższone grządki najlepiej lokalizować tak, by dłuższy bok znajdował się na osi wschód- zachód. Pozwoli to odpowiednio doświetlić uprawy.

Materiał:

Do samodzielnej budowy wykorzystać można deski z dębu lub robinii- cechują się one dużą wytrzymałością, aczkolwiek jest to droższy materiał. Jeśli szukamy tańszego zamiennika, dobrze sprawdzi się materiał z sosny lub świerka, jednak wytrzymałość takich desek szacowana jest na 2-3 sezony. Deski należy zaimpregnować naturalnym, nietoksycznym preparatem.

Podłoże:

W miejscu gdzie ma powstać podwyższona grządka należy ściągnąć warstwę 20-30 cm głębokości darni. Na dno i boki zastosować siatkę nylonową, która zabezpieczy uprawy przed nornicami i kretami. Następnie stawiamy stelaż grządki. Dno wykładamy drobnymi gałązkami, które przesypujemy ziemią- jest to niezbędny zabieg, aby pozbyć się nadmiaru wody. Następnie układamy masę organiczną. Możemy wykorzystać kompost, darń, liście, a także skoszoną trawę. Ostatnią warstwę stanowi podłoże ogrodnicze.

Tak przygotowane wypełnienie zapewni właściwy poziom nawożenia nawet przez 6 lat.

Uwaga! Jeśli stosujemy warstwę ograniczą należy pamiętać, że są gatunki, których nie należy sadzić w pierwszym roku po zasileniu. Są to: groch, fasola, bób (dodatkowo, warzywa strączkowe przyczyniają się do poprawy żyzności gleby, gdyż maja zdolność wiązania azotu atmosferycznego), marchew wczesna, rzodkiewka, sałata, koper oraz zioła jednoroczne.

 

 

Agnieszka Lazar

Instruktor ds. ogrodniczych

Okręg Łódzki PZD