Aktualności

Już 13 stycznia 2022 r. o godzinie 13:00 redakcja miesięcznika Mój Ogródek zaprasza na internetowe spotkanie na żywo, podczas którego Jan Stańczyk - magister prawa, Dyrektor Biura Okręgu Świętokrzyskiego Polskiego Związku Działkowców, specjalista od przepisów obowiązujących w PZD opowie:

• Jakie przepisy obowiązują w PZD
• Czy przepisy obowiązujące w PZD są wspólne dla wszystkich ROD
• Czym się różni ROD zrzeszony w PZD od niezrzeszonego
• Co zrobić w przypadku konfliktu z sąsiadem
• Kto decyduje o opłatach ogrodowych

Będzie także czas na odpowiedzi na pytania zadane przez uczestników, więc jeśli chciałbyś o coś zapytać naszego eksperta, to najlepiej już teraz wstaw je do komentarza w poście informującym o tym wydarzeniu na naszym profiluna FB - „Mój Ogródek”  https://bit.ly/3zOvAHx

Transmisja na portalu „Mój Ogródek”, na FB (profilu „Mój Ogródek”, „Perfekcyjny ogród”) oraz na YouTubie na kanale „Mój Ogródek” (http://bityl.pl/QpDrQ).

 

Do zobaczenia!

Zajrzyj też na nasz portal www.mojogrodek.pl – a tam, w dziale Porady prawne znajdziesz artykuły, które na pewno Cię zainteresują.

 

Zgodnie z art. 33 ust. 3 i 4 ustawy o ROD oraz uchwałą KZ PZD nr 153/2017 z dnia 5.04.2017 r. w sprawie informacji finansowej dotyczącej prowadzenia ROD przedstawianej corocznie działkowcom, zarządy ROD mają obowiązek udostępniania działkowcom, raz w roku, nie później niż do 1 lipca, informacji finansowej dotyczącej prowadzenia ROD za poprzedni rok.

W związku z trudnościami na jakie napotkały ROD przy przygotowaniu tej informacji w 2021 roku jednostka krajowa PZD podjęła działania mające ten proces ułatwić:

1. Przygotowano nowy wzór Informacji finansowej, w którym:

• został wprowadzony nowy układ graficzny Informacji

• zostały połączone w jedną pozycję wpływy i wydatki na energię elektryczną, wodę, gaz w zakresie terenu ogólnego (bowiem z art. 33 ust. 2 ustawy o ROD nie wynika obowiązek rozbicia tej pozycji na poszczególne media. Zostało to zrobione również pod możliwości programu DGCS)

• zostały ujęte w jedną pozycję wpływy z dotacji na inwestycje i remonty, dotacji zewnętrznych, odszkodowań, odsetek (w pozycję „inne”) (bowiem z art. 33 ust. 2 ustawy o ROD nie wynika obowiązek rozbicia tej pozycji na poszczególne tytuły. Zostało to zrobione również pod możliwości programu DGCS)

• umożliwiono na razie „ręczne” dopisanie do Informacji szczegółowych wpływów i wydatków w zakresie pozycji „zarządzanie ROD” oraz „inne”. Przykładowo, w ROD, gdzie działkowcy chcieliby posiadać informację co do wpływów i wydatków w zakresie mediów na poszczególnych działkach (zużycia prądu, wody, wywozu śmieci) będzie można w Informacji również podać te dane.

2. Zaimportowano Informację finansową do programu DGCS PZD System i zintegrowano ją z odpowiednimi kontami w module finansowo – księgowym.

3. Opracowane zostaną wytyczne finansowe dla księgowych obsługujących ROD, określające m.in. zasady ujmowania wpływów i wydatków ROD na poszczególnych kontach oraz zostaną dokonane stosowne zmiany w programie DGCS PZD System.

Informacja finansowa już jest w programie. Automatycznie będzie ją można wygenerować z programu DGCS za 2022 r.

WAŻNE

ROD korzystające już z programu muszą skorzystać z instrukcji dodawania sprawozdania (załącznik).

Ogrodom, które dopiero zaczynają prace z programem, sprawozdanie wczyta się automatycznie.

MKP

 

Okręgowy Zarząd Łódzki PZD składa serdeczne podziękowania członkom Rodzinnego Ogrodu Działkowego „KONWALIA” w Mokrej Prawej za postawę wykazaną w trakcie „zebrania ustawowego”. Zagłosowaliście „nogami” nie przychodząc na zwołane „zebranie ustawowe”. Zabrakło quorum do podjęcia decyzji o wyłączeniu się ze struktur Związku. Nie biorąc udziału w zebraniu wyraziliście chęć pozostania w PZD.

Z całego serca dziękujemy Wam za taką postawę!

Gratulujemy mądrej, rozważnej, dojrzałej decyzji.

Pozostając w Polskim Związku Działkowców daliście dowód, że rozumiecie co zawiera powiedzenie „małe jest piękne, ale duży może więcej”. PZD jest największą organizacją społeczną w Polsce. Liczy ponad milion członków.

Z taką organizacją liczą się władze krajowe i samorządowe. Dowodem na to są konsultacje władz w sprawach przygotowywanych ustaw. W nieodległym czasie zasięgano opinii Związku w temacie projektu ustawy m.in. dotyczącej nowelizacji ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach czy też ustawy o inwestycjach w zakresie przeciwdziałania skutkom suszy.

W grudniu 2013 roku Sejm uchwalił ustawę o rodzinnych ogrodach działkowych. Przepisy tej ustawy dają każdemu ROD możliwość powołania własnego stowarzyszenia ogrodowego. Mimo tego, ponad 95% ogrodów pozostaje w PZD. Pozostaje bo:

• • ma świadomość że może liczyć na wsparcie Związku w przypadku kiedy nie starcza środków na remonty, inwestycje. Wyrazem tego wsparcia są dotacje i nisko oprocentowane pożyczki (oprocentowanie na 2022 r. to 3%),

• • może liczyć na wsparcie w sporze z Urzędem Skarbowym, ZUS, władzami lokalnymi, przedsiębiorstwem Wody Polskie,

• • otrzyma pomoc w zakusach, prawdziwych i fałszywych, byłych właścicieli na teren na którym zlokalizowany jest ogród. W tym celu władze Związku utworzyły Fundusz Obrony ROD,

• • w przypadku doznania klęski żywiołowej otrzymają dotację na usunięcie jej skutków. Utworzono Fundusz na usuwanie skutków klęsk żywiołowych w ROD,

• • otrzymają pomoc prawną w różnych sprawach,

• • uzyskają poradę w sprawach ogrodniczych, w zagospodarowaniu działki,

• • Zarządy, Komisje Rewizyjne ROD uzyskają potrzebną wiedzę, jak administrować ogrodami zgodnie z przepisami związkowymi i prawem ogólnie obowiązującym,

• • ośrodki finansowo-księgowe poprowadzą księgowość, zgodnie z wymogami w tej dziedzinie.

Dla wielu członków Związku ważne jest mieć możliwość brania udziału w konkursach okręgowych, krajowych na „najpiękniejszą działkę,” czy „przodujący ogród działkowy”. Bo chcą pochwalić się działką, ogrodem. Chcą, aby ich dokonania doceniono na szerszym forum niż ogrodowe.

Natomiast dla aktywu ogrodowego cenne są wyróżnienia w postaci dyplomów, odznak, medali okolicznościowych przekazywanych przez wyższe organy PZD. Dla aktywu związkowego jest zaszczytem być docenionym przez struktury okręgowe i krajowe.

W 2021 roku Związek obchodził jubileusz 40 lecie swojego istnienia. Były to lata dynamicznego rozwoju, ale również czasem zagrożenia likwidacją.

Dzięki działkowcom, ich rodzinom, przyjaciołom i sympatykom ruchu działkowego Związek obronił swoje istnienie.

Obecny czas też nie jest przysłowiową sielanką. W dalszym ciągu ogrody szczególnie w dużych miastach są uważane za atrakcyjne na inwestycje celu niepublicznego. Mówią to nawet Ci, którzy ogrody w mieście zaliczają do tzw. „płuc miasta”. Przysłowiową „solą w oku” jest dla nich to, że zamiast ogrodu działkowego widzieliby w tym miejscu osiedle mieszkaniowe czy hipermarket. Wielu uważa też, że zwolnienia ogrodów z podatku rolnego, podatku od nieruchomości, zrównaniu opłat za wodę z ujęć studni głębinowych ROD z rolnikami to nieuzasadniony przywilej.

Niechętni wobec ruchu ogrodnictwa działkowego nie składają broni.

Wmawiają działkowcom złudne przekonanie, że ogród poradzi sobie bez pomocy Związku.

Zarząd Okręgu jeszcze raz dziękuje, że nie daliście wiary i nie podzieliliście argumentów organizatorów opuszczenia Związku.

Wydawało się że organizatorzy opuszczenia Związku przez Wasz ogród honorowo pogodzili się z porażką.

Niestety wybrany niezgodnie z statutem PZD Zarząd ROD nie chce przyjąć do wiadomości że jedynym statutowym organem w ROD „Konwalia” w Mokrej Prawej jest Zarząd komisaryczny ROD.

Jednym z działań pana Andrzeja Malki – wybranego na nieważnej nadzwyczajnej konferencji delegatów prezesa zarządu ROD, wymuszających na Okręgowym Zarządzie Łódzkim PZD zmianę decyzji o powołaniu Zarządu komisarycznego jest wiec protestacyjny zwołany w drodze sms-ów skierowanych do działkowców. Okazuje się też, że „Prezes” ma telewizję TVP na tzw. „pstryknięcie palcami”. To już drugi raz TVP na jego zaproszenie „gościła” w tym ogrodzie. TVP transmitowało to wydarzenie na żywo w regionalnym programie: „Interwencje”.

Pan Andrzej Malka przedstawiający się jako człowiek porozumienia i dialogu próbował wywrzeć wrażenie, że to działkowcy domagają się zmiany decyzji przez Okręgowy Zarząd Łódzki PZD, a on jest jedynie wyrazicielem ich oczekiwań.

To działanie byłoby do przyjęcia w kategoriach prezentowania własnego zdania, gdyby nie dopuszczano się manipulacji i głoszenia kłamstw.

Po pierwsze, w spotkaniu uczestniczyło około 4-5% z ponad tysiąca działkowców ROD „Konwalia” w Mokrej Prawej.

Po drugie i o wiele bardziej istotne jest to, że podawano nieprawdziwe informacje dotyczące „zarobków” członków Zarządu komisarycznego. Stwierdzono, że członkowie Zarządu Komisarycznego ROD będą zarabiali po 4-5 tysięcy złotych.

Okręgowy Zarząd Łódzki PZD podkreśla, że członkowie Zarządu komisarycznego wykonują swoje obowiązki społecznie.

Gdyby jednak założyć, ze członkowie Zarządu Komisarycznego oczekiwali świadczeń za pełnienie funkcji w tym organie, co jest możliwe i dozwolone w świetle przepisów związkowych, to ich świadczenia musiałyby zmieścić się w kwocie około 800 zł. za cały okres sprawowania funkcji w tym zarządzie. To jest sześć razy mniej niż ogłoszono na wiecu.

Na wiecu głoszono poglądy nie mające oparcia w statucie PZD. Uczestnicy wiecu podawali informacje nieprawdziwe, które były przekazywane przez prowadzącą program, a odnosiły się do sposobu wyłaniania członków organu komisarycznego oraz braku możliwości uzyskiwania dotacji do zadań inwestycyjnych i remontowych w ROD. Ponadto prowadząca zadała pytanie, zdające się sugerować odpowiedź, a odnoszące się do decyzji Okręgowego Zarządu Łódzkiego PZD jako zemsty za próbę opuszczenia PZD przez ROD „Konwalia” w Mokrej Prawej oraz oświadczyła, że nie jest to ostatnia wizyta TVP 3 w tym ogrodzie.

Zatem, czy w tej sytuacji należy spodziewać się kolejnych wieców, demonstracji, które polaryzują społeczność w Rodzinnym Ogrodzie Działkowym „Konwalia” w Mokrej Prawej?

Okręgowy Zarząd Łódzki PZD pragnie podkreślić, że powołany Zarząd komisaryczny ma określony czas działania, że jego zadaniem jest bieżące administrowanie ROD „Konwalia” w Mokrej Prawej, dokonywanie płatności za prąd, wodę i inne zobowiązania i zwołanie walnego zebrania członków w celu dokonania wyboru do organów ROD.

Jeśli wolą zebranych na walnym zebraniu będzie wybór człowieka porozumienia i dialogu do zarządu ROD, a nawet na prezesa tego organu to Okręgowy Zarząd Łódzki PZD nie będzie tego kwestionował.

                                                                                                                                Okręgowy Zarząd Łódzki

                                                                                                                         Polskiego Związku Działkowców

Łódź, dnia 3 stycznia 2022 roku.

 

Życzenia na 2022 rok

Żeby covid odszedł w historii mrok!

Żeby 2022 był całorocznym majem

Żeby nagrodził nas ziemskim rajem

Żeby obfitował na działkach w plony

Żeby były ich pełne zagony

Żeby wszystkie ROD -y

Były nadzwyczajnej urody

Niech ten rok Związek uraczy

Rzeszą oddanych działaczy

Niech ten rok pozwoli

Nacieszyć się atmosferą dożynek do woli

Niech da odbyć Walne Zebrania

Bez sanitarnego ograniczania

Niech działkowiczów obdarzy zdrowiem

Jeśli to spełni? Więcej życzeń nie wypowiem!

Łódz, grudzień 2021 r. Antoni Gieczewski

Czytajcie „działkowca”!

Działki w zimowej szacie mogą być również piękne, warto je więc odwiedzać, tym bardziej, że nawet teraz wymagają naszej uwagi. Sięgnijmy zatem po najnowszy, styczniowy numer „działkowca”, w którym znaleźć można praktyczne porady, tematy ważne dla naszego zdrowia a także wiele wspaniałych inspiracji na nadchodzący sezon! To również znakomita okazja na zamówienie pakietu rocznej prenumeraty „działkowca” – w atrakcyjnej cenie i z gwarancją bezpłatnej dostawy!

● Teraz, zimą, gdy nie ma dużo prac w ogrodzie, jest dobra pora na zaplanowanie działań na cały przyszły rok, na noworoczne postanowienia. Zachęcamy, by były to postanowienia dotyczące szeroko pojętych, dobrych działań ogrodowych, uwzględniających założenia zawarte w programach PZD, takich jak „Otwarty program nowoczesnego zagospodarowania działek na miarę potrzeb współczesnych rodzin”, „Otwarty program klimatyczny PZD”, „Bioróżnorodność na działkach w ROD”. Przemyślmy, co możemy zrobić i w jakim czasie, aby nasz ogródek był ekologiczny, niosący nam obfite plony, zdrowie i zadowolenie.

● W rubryce „Porady prawne dla działkowców” podajemy wyjaśnienia najważniejszych i aktualnych kwestii prawnych związanych z użytkowaniem działki i członkostwem w Związku. W tym numerze odpowiemy na pytania: „Czy babcia może przenieść działkę na wnuczkę z pominięciem córki?”, „Jakie mogą być konsekwencje zamieszkiwania na działce w ROD?”, „Czy na terenie każdego ROD muszą być kontenery na śmieci?”.

● Zachęcamy do nowoczesnej i bardzo wygodnej uprawy warzyw na podwyższonych zagonach, w skrzyniach i w rozmaitych pojemnikach. Uprawa taka może być prowadzona na każdej działce, na tarasach i balkonach. Jej kolejne zalety to m.in. łatwa pielęgnacja roślin, możliwość prowadzenia upraw na glebach nieprzydatnych dla warzyw a także na pochyłościach terenu oraz lepsza zdrowotność warzyw. Zamieszczamy też gotowe projekty takich warzywników!

● Chcecie być na bieżąco? Czytajcie „Wiadomości”! „Tylko w działkowcu” znajdziecie aktualne informacje na temat wydarzeń w Związku i w ogrodach! W tym numerze m.in.: „Zadbaj o bezpieczeństwo w ROD”, „Porządek na działce a wypowiedzenie umowy”, „Znamy laureatów konkursu »Reportaż z ROD«!”, „Zakaz zamieszkiwania w ROD”.

● Ogrody wyzwalają w duszach wrażliwych wiele emocji, których odzwierciedleniem są dzieła tworzone z serca. Wspaniale ukazuje to napisany ze swadą artykuł autorstwa Agnieszki Szpali – laureatki tegorocznego konkursu PZD „Reportaż z ROD”, która na przykładzie ROD „Bursaki” w Lublinie ukazuje wielowymiarowe znaczenie ogrodów działkowych, które zrzeszają ludzi odnajdujących w naturze inspiracje i realizujących swoje artystyczne pasje.

Poza tym w numerze m.in.:

● Rady na czasie – zimowa lustracja roślin.

● Rozmnażamy krzewy z sadzonek zdrewniałych.

● Praktyczny terminarz produkcji rozsady warzyw.

● Polecamy domową aromaterapię dla każdego!

● Morsowanie – recepta na zdrowie i odporność.

● Poznajemy produkty pszczele – pyłek kwiatowy.

● Polecamy pyszne, zdrowe i mało znane potrawy z kapusty!

A oprócz tego porady ogrodnicze, gotowe projekty nasadzeń, artykuły o uprawie, pielęgnacji i ochronie roślin, ekologii, zdrowiu oraz wiele innych interesujących tematów!

Pamiętaj! „działkowiec” to nie tylko cenna wiedza i klucz do sukcesu w uprawie działki, to również recepta na zdrowy styl życia!

Zapraszamy do lektury!

20 grudnia 2021 r. pojawiła się nowa aktualizacja DGCS PZD System. Aktualizacja wprowadza wiele oczekiwanych zmian m.in. pozwala wysłać emaile do wielu osób naraz, wprowadza nowy wzór karty ewidencyjnej działki, modyfikuje wydruk raportu nowych działkowców. Pełna lista zmian w programie znajduje się pod linkiem.

https://dgcs.pl/nowa-wersja-dgcs-pzd-system-22-00-r211220/

WAŻNE!

Program w nowej wersji nie będzie działał na Windows XP i Windows Vista. Użytkownicy tych systemów muszą je zmienić na nowsze wersje Windows

Aktualizacja do wersji 22.00 będzie wymagała przeprowadzenia nowej instalacji (nie będzie dostępny patch aktualizujący z wersji 21). Konieczne jest pobranie nowej wersji z linku i zainstalowanie jej na komputerze użytkownika.

Link do instrukcji aktualizacji

https://dgcs.pl/wp-content/uploads/2021/12/PZD_instrukcja_aktualizacji.pdf

Link do nowej wersji

https://dgcs.pl/nowa-wersja-dgcs-pzd-system-22-00-r211220/

 

I. HISTORIA

Dereń zwyczajny (jadalny) łac. Cornus mas, ang. dogwood, niem. Hartriegel, ros. Kiził.

Dereń jadalny coraz częściej określany jest jako owoc alternatywny w stosunku do wiśni, agrestu, porzeczki czy żurawiny.

Ponadto owoce, liście, kora i korzenie mogą być wykorzystywane, jako lecznicze a samo drewno do zastosowań przemysłowych.

Rodzina dereni obejmuje kilka gatunków różniących się wyglądem i obszarem występowania.
Obfite stanowiska tej rośliny znajdują się na Ukrainie, w Mołdawii i Słowacji.
W Polsce najbardziej popularny jest dereń zwyczajny.

W Polsce „szlacheckiej” derenie rosły praktycznie wszędzie: w lasach, przy drogach, na miedzach - jak gruszki ulęgałki, lub śliwki mirabelki. Bardzo często aleje prowadzące do klasztorów, dworów, pałaców wysadzano dereniami.

Wczesną wiosną, jeszcze przed krokusami i forsycjami, zakwitały na żółto tworząc piękne kwietne szpalery. Dereń jest doskonałą rośliną miodo- i pyłkodajną, która jako pierwsza kwitnie spośród wszystkich roślin owocowych i jest źródłem wczesnego pokarmu dla pszczół, powodując szybki rozwój rodzin pszczelich. Na Słowacji i południu Polski był zwyczaj, że na 2 tygodnie przed Wielkanocą ścinano kilka gałązek derenia i wstawiano do wazonu z wodą. Na święta rozkwitał piękny bukiet z żółtych kwiatów derenia.

Kwitnący dereń Dereń i pszczoła

Gdy owoce zaczynały żółknąć (ale nie nadawały się jeszcze do bezpośredniego spożycia), kiszono je lub marynowano (jak oliwki) i stanowiły jedną z podstawowych zakąsek do wódki. Dojrzałe owoce są czerwone i stanowią piękną ozdobę ogrodu.
Wykorzystywano je do robienia soków, win, nalewek, konfitur, galaretek dżemów, kompotów, jako świetna przyprawa do wielu dań oraz do spożycia w formie suszonej, marynowanej czy kiszonej. Owoce derenia doskonale nadają się do zamrożenia. Rozmrożone nie tracą swoich wspaniałych właściwości smakowych i nie zmieniają swojej konsystencji
(są takie jak przed zamrożeniem).

W dziewiętnastym wieku i na początku dwudziestego, popularność dereni zmalała.
Legenda mówi, że gdy wojska Napoleona przechodziły przez Polskę nastąpiło zdarzenie, które wpłynęło na zmniejszenie populacji tej rośliny. Jedna z potyczek bojowych została przegrana przez oddział Napoleona. Napoleon szalał i pytał dowódców, co się stało, że pomimo pewnej wygranej nie było oczekiwanego zwycięstwa, a lufy żołnierzy podczas bitwy „chodziły” we wszystkie strony. Może poranny posiłek im zaszkodził? Co wojsko jadło? Nic takiego nie miało miejsca, tylko przed bitwą siedzieli pod jakimś drzewem i „opychali się” owocami leżącymi wokół drzewa. Owoce były słodkie i po zjedzeniu tak po kilogramie, nastąpiła fermentacja w żołądku. Napoleon wydał do wójtów i sołtysów rozkaz: wyciąć to paskudztwo, wszędzie gdzie jest to możliwe. Wycięto więc tam gdzie były widoczne. Zostały w głębi lasów, w arboretach, w ogrodach. Obecnie coraz bardziej rozpowszechniane ze względu na pyszne owoce.

II. WŁAŚCIWOŚCI I WYKORZYSTANIE OWOCÓW DERENIA JADALNEGO

Owoce derenia jadalnego mają różne kształty: od owalnych, poprzez eliptyczne, często przyjmują kształt małej gruszeczki. Różnią się także kolorami: jasnożółte, pomarańczowe, jasno czerwone, aż po ciemną czerwień, prawie brązowe.
Wielkość owoców derenia waha się od jednego do kilku centymetrów, w zależności od gatunku. Są słodko – kwaskowe (smak pośredni między wiśnią a żurawiną).
Najlepsze do bezpośredniego spożycia są wtedy, gdy dojrzeją i same opadną (np. na rozłożoną włókninę). Zbierane są pyszne, słodkie, soczyste, mięsiste.

Owoce derenia zawierają wiele pierwiastków mineralnych, przede wszystkim żelaza, a także potasu, wapnia, fosforu, magnezu, cynku, miedzi i manganu, jak również beta-karoten, flawonoidy, kwasy organiczne (jabłkowy i chinowy), pektyny, garbniki i cukry (ok. 10-13 proc.). Są również bogatym źródłem witaminy C (średnio 100-200 mg w 100 g), a także P
i A. Czerwone odmiany derenia są bogatym źródłem antocyjanów (przeciwutleniaczy z grupy związków flawonowych i barwników), których zawartość może wynieść ponad 900 mg/100g, przy czym w skórce jest ich 4,5-krotnie więcej niż w miąższu.

Owoce derenia są skarbnicą żelaza - pierwiastka, który jest składnikiem hemoglobiny zawartej w erytrocytach. Ich zadaniem jest transport tlenu do wszystkich komórek ciała.
Przy niedoborze żelaza proces dotleniania nie przebiega prawidłowo i pojawiają się objawy niedokrwistości, takie jak, m.in. osłabienie, bladość skóry, łamliwość włosów, zajady
w kącikach ust, bóle głowy, bezsenność. W związku z tym owoce derenia mogą być stosowane pomocniczo przy leczeniu anemii.

Dereń, dzięki zawartości kwasów organicznych, fitoncydów i innych aktywnych związków, jest stosowany w dolegliwościach żołądkowych, gdyż działa przeciwzapalnie i ściągająco. Ponadto, dzięki zawartości garbników, wykazuje właściwości zapierające i jest stosowany
w formie wywaru lub świeżego soku przy biegunkach i kolkach żołądkowych. Ponadto sprawdzi się przy niewłaściwej przemianie materii, dlatego polecany jest zwłaszcza osobom zmagającym się z nadwagą i otyłością.

Dereń działa moczopędnie, tzn. zwiększa wydalanie wody i sodu z moczem, a także przeciwzapalnie. W związku z tym współczesna fitoterapia poleca stosowanie jego owoców pomocniczo w leczeniu chorób nerek i dróg moczowych, by poprawić ich funkcjonowanie.

Sok z derenia znajduje zastosowanie, jako środek ściągający tkanki, a także przeciwgorączkowy, przeciwszkorbutowy, przeciwreumatyczny, przeciwcukrzycowy
i wzmagający apetyt. Nalewka z kwiatów i owoców stosowana jest przeciwko gorączce. Natomiast wywar z owoców i z liści stosowany jest, jako środek ogólnie wzmacniający.
Ze świeżych owoców przygotowuje się syrop, który jest pomocny przy leczeniu szkorbutu, białaczki, chorób żołądkowych, rumienia skóry. Wywar z owoców jest stosowany w leczeniu anginy, krzywicy, szkarlatyny, odry, chorób żołądka i jelit. Wywar z korzeni i kory znalazł zastosowanie w leczeniu malarii, reumatyzmu i zapalenia wątroby.

Owoce derenia zalecane są do leczenia hemoroidów, gorączki, zapalenia stawów, dny moczanowej, chorób skóry. Dereń - jest moczopędny, żółciopędny przeciwszkorbutowy, przeciwgorączkowy, przeciwbakteryjny i przeciwzapalny.

Dereń zawiera garbniki, więc powinno się go jeść w problemach z przewodem pokarmowym.

Owoce mogą być stosowane, gdy istnieje niebezpieczeństwo zatrucia przez rtęć, ołów i inne toksyny.

Owoce derenia poprawiają apetyt, przywracają metabolizm. Są one szczególnie użyteczne, jeśli dana osoba cierpi na cukrzycę. Poziom glukozy we krwi nie wzrasta, nie jest zwiększona aktywność enzymów w trzustce, a jedzenie jest całkowicie trawione.

III. WŁAŚCIWOŚCI I WYMAGANIA DERENIA JADALNEGO

Derenie mają jeden z najdłuższych okresów wegetacji od kwitnienia aż do owocowania.
Zaczynają kwitnąć już na początku marca, a owoce dojrzewają dopiero około połowy sierpnia aż do początku listopada, w zależności od gatunków.

Przekonał się o tym sam diabeł. Legenda mówi, że gdy Pan Bóg rozdawał rośliny różnym istotom, diabeł poprosił o taką roślinę, która bardzo szybko odżyje po zimie i szybko oraz pięknie zakwitnie. Otrzymał dereń i cieszył się, że jego roślina już kwitnie a inne istoty spoglądają na puste drzewa. Czekał na owoce i czekał. W końcu zniecierpliwiony powiedział: ja nie chcę tej rośliny – ludzie weźcie ją sobie. Ludzie wzięli i mamy wspaniały dereń.

Dereń może rosnąć jako krzew lub prowadzony w hodowli (przycinane gałązki od dołu) - jako drzewo. Ze względu na to, że najlepsze owoce są, gdy same opadną, dlatego forma rośliny jako drzewo jest najkorzystniejsza. Drzewa te osiągają wysokość nawet 10m, w zależności od klimatu i warunków glebowych. W naszych warunkach zwykle jest to 4 do 6m wysokości.

Derenie są bardzo łatwe w uprawie. Są odporne na mróz, mszyce i podobne szkodniki.
Rosną nawet na mało żyznych ziemiach. Dereń jadalny jest odporny na zanieczyszczenia środowiska oraz niedostatek wody. Lubi gleby lekkie oraz słoneczne lub lekko cieniste stanowiska. Źle znosi przesadzanie. Istotnym czynnikiem wpływającym na jego kondycję
jest zasobność gleby w wapń - krzew nie toleruje gleb kwaśnych. Na glebach lekkich,
gdy owocuje, potrzebuje wtedy zwiększoną ilość wody. Nie znosi nawozów zakwaszających ziemię. Korzystne jest stosowanie jesienią obornika (np. granulowanego). W przypadku gleby kwaśnej – jesienią można zastosować dolomit. Zdrowy dereń jadalny może dożyć nawet 200 lat.

Drewno z derenia ze względu na swoje właściwości: trudno-łamliwe i bardzo twarde, wykorzystywano do wyrobu łuków, kuszy, strzał. Obecnie drewno dereniowe wykorzystuje się też w tokarstwie.

Dlaczego drewno jest bardzo twarde? – o tym legenda. Gdy wojownik rzymski po zakończeniu bitwy włócznią zakreślał krąg gdzie ma powstać miasto Rzym, na koniec w środek tego okręgu wbił w ziemię ową włócznię. Po jakimś czasie wyrosło z niej drzewo i to był dereń. Dlatego drewno z derenia jest twarde jak drewno używane do wyrobu dzid, czy włóczni.

Derenie można rozmnażać poprzez siewki. Wysiane pestki owoców długo leżą w ziemi
i dopiero w drugim roku kiełkują, aby „już” po pięciu, sześciu latach wydać pierwsze owoce. Szczepione na podkładkach z siewek mogą owocować nawet po drugim roku od zaszczepienia (oczkowania). Derenie chętniej się zapylają, jeżeli w pobliżu siebie znajdują się przynajmniej dwa osobniki. Minimalna odległość sadzenia wynosi 3 do 4m (jak wiśnie).
Dorodne, kilkunastoletnie i starsze drzewo może dać nawet 50 kg owoców i więcej,
w zależności od gatunku i gleby.

W wielu ogrodach botanicznych i arboretach możemy znaleźć ciekawe kolekcje dereni.
Szczególnie zaawansowane prace w tym zakresie prowadzone są w arboretum
w Bolestraszycach/ k. Przemyśla (południowo-wschodnia część Polski). Coraz częściej derenie są hodowane w ogrodach działkowych.

W ogrodzie „Słoneczna Polana” w Piotrkowie Trybunalskim wielu działkowiczów cieszy ta roślina swoją strojnością, smacznymi owocami i brakiem konieczności dokonywania oprysków. Wiosną pod drzewami dereni słychać piękną muzykę roju pszczół, jak pod słynną lipą Pana Jana Kochanowskiego.

IV. PRZEPISY Z WYKORZYTANIEM OWOCÓW DERENIA

Nasze prababcie już dawno doceniły wartość tych owoców. Oto przepis na zapiekankę dereniową z 1811 r.

„Panie mieszkające na wsi mogą w kilkanaście godzin zrobić wyborną zapiekankę ukraińską. Do kamiennego garnka nasypać derenie, przesypując cukrem w ilości wynoszącej połowę wagi owoców. Zalać spirytusem lub mocną wódką. Garnek nakryć dobrze dopasowaną pokrywką, dla uszczelnienia okleić ciastem chlebowym, aby para nie uchodziła i wstawić
na dziesięć godzin do gorącego pieca po pieczonym chlebie. Nazajutrz, gdy garnek ostygnie,
zlać nalewkę, a owoce wycisnąć. Można używać od zaraz”.

Poniżej prezentuję jeden z wielu przepisów na smaczną dereniówkę, która w Polsce „szlacheckiej” okrzyknięta była „KRÓLOWĄ NALEWEK”.

„Popróbujcie DERENIÓWKĘ Panie i Panowie, rozkosz w ustach i ma moc ratować zdrowie”.

Surowce

Owoce derenia - 1 litr

Wódka 40% - ok 1litra

Cukier – ok 0,25 kg

Wziąć 2 litrowy zakręcany słój. Nasypać do niego ¾ słoja dojrzałych, opłukanych
i osączonych owoców derenia. Owoce zalać 40% wódką. (najlepiej ze spirytusu).
Zakręcić słój. Odczekać min. 3 tygodnie (lub dłużej, np. 2 miesiące) aż płyn nabierze bordowego koloru. Zabarwiony płyn zlać do innego słoja (butelek) – zakręcić.
Pozostałe w słoju owoce oprószyć cukrem. Odczekać aż wydzieli się sok (cukier rozpuści się). Trwa to ok. trzy tygodnie (lub więcej). Następnie odsączyć sok z dereni, wcześniej odlanym płynem przepłukać derenie i wszystkie płyny połączyć. Wlać do wysokiej butelki
i odczekać do wyklarowania się tej mieszaniny. Z nad osadu, wężykiem zlać do emaliowanego naczynia wyklarowany płyn, dodając do niego ok. 30 do 50 g czystego spirytusu. Płyn wymieszać i przelać do butelek o odpowiedniej pojemności.
Nalewka gotowa. Jest klarowna, przejrzysta, o rubinowym kolorze, wspaniałym aromacie
i zdrowa, w umiarkowanych ilościach. SMACZNEGO

Owoce ponownie można zalać wódką i odczekać przynajmniej miesiąc.

Po miesiącu odlać płyn (już nie przesypywać cukrem) i połączyć z poprzednio uzyskaną nalewką, dodając ponownie ok 30 g spirytusu (ilość zależna od upodobań degustującego).

Otrzymuję się w ten sposób bardziej wytrawną nalewkę.

Przechowywana dłuższy czas np. 5 czy 10 lat (w ciemnych butelkach, z daleka od światła słonecznego) nabiera właściwego smaku i koloru.

Poniżej kilka innych przepisów na wykorzystanie owoców derenia

Syrop dereniowy

1. 1. owoce derenia
   2. cukier
   3. woda

Owoce derenia umyć i zalać wodą. Gotować przez 10 minut, następnie dosypać wg uznania cukru i gotować jeszcze przez 20 minut. Otrzymany syrop przecedzić do drugiego garnka, ponownie krótko zagotować, po czym przelać gorący do słoików lub korkowanych butelek
i szczelnie zamknąć.

Syrop dereniowy można pić po rozcieńczeniu wodą, dodawać go do herbaty itp.
Po zmieszaniu z żelfixem można też z niego zrobić galaretkę dereniową.

Dżem dereniowy

ok. 1,5 kg owoców derenia (po przetarciu powinien zostać 1 kg przecieru)

1 kg cukru żelującego 1:1

woda

Owoce umyć, zalać niewielką ilością wody i ugotować. Przetrzeć przez grube sito, aby oddzielić pestki. Przecier ponownie doprowadzić do wrzenia i gotować na małym ogniu przez 10 minut, dosypać cukier żelujący i gotować jeszcze chwilę. Gorący dżem przelać do słoików i natychmiast je zakręcić.

Dereń marynowany

500 g zielonych niedojrzałych (jeszcze twardych) owoców derenia

300 ml octu

300 ml wody

2 łyżeczki soli

4 łyżeczki cukru

10 goździków

10 ziaren pieprzu

3 listki laurowe

Owoce myjemy, łączymy wszystkie składniki i doprowadzamy powoli do wrzenia. Gotujemy bardzo krótko na wolnym ogniu, poniżej 1 minuty, gdyż przy dłuższym gotowaniu dereń się rozpada. Marynatą wypełniamy czyste słoiki a następnie pasteryzujemy je jeszcze przez
10 minut.

Tak przyrządzony dereń doskonale zastępuje oliwki.

NA ZDROWIE

opr. Stanisław Jakubczak

stajak@wp.pl