Do Krajowej Rady PZD docierają sygnały o ograniczeniach wprowadzanych w uchwałach rad gmin w sprawie przeprowadzania na terenach gmin konsultacji społecznych w formie budżetów obywatelskich, które uniemożliwiają zgłaszanie projektów realizowanych na terenach ROD. Z uwagi na powyższe, na posiedzeniu w dniu 3 grudnia 2020 r., członkowie Krajowej Rady PZD zapoznali się z przedstawionym materiałem.
Z przekazanych informacji wynika, iż okręgi w Częstochowie, w Elblągu, w Gorzowie Wlkp., w Legnicy, Łódzki, Małopolski, Mazowiecki, Opolski, Podlaski, w Poznaniu, Sudecki, w Szczecinie, Śląski i Świętokrzyski zgłosiły ograniczenia uniemożliwiające uczestniczenie w budżetach obywatelskich ogrodom działkowym wynikające z uchwał rad gmin. Najczęstszymi ograniczeniami są: brak posiadania tytułu prawnego do dysponowania gruntem ROD przez gminy, brak możliwości zarządzania terenem ROD, brak ogólnodostępności, otrzymywanie dotacji celowych, brak możliwości realizacji zadań, które nie są zadaniami własnymi gminy.
Jednakże argumenty przedstawiane przez gminy nie są poparte żadnym przepisem prawa, a niekiedy nawet nie wynikają z uchwał, a wewnętrznych regulaminów. Ustawa z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym stanowi jakie wymagania winny być określone w projekcie budżetu obywatelskiego. Powyższe regulacje nie obejmują jednak możliwości wprowadzania ograniczeń przedmiotowych m.in. w zakresie posiadania tytułu prawnego do dysponowania nieruchomością, czy podmiotowych, eliminując pośrednio niektórych działkowców (mieszkańców), jako zgłaszających projekty. Zarówno sądy administracyjne jak i organy administracji publicznej, które nadzorują zgodność z prawem podejmowanych przez rady gmin uchwał, wskazują, iż gminy nie mogą w swych uchwałach wprowadzać takich ograniczeń. Wobec tego winny być eliminowane z obrotu prawnego. W uchwałach określających zasady i tryb przeprowadzania konsultacji z mieszkańcami, nie można umieszczać przepisów, które odmiennie niż ustawa kształtowałyby zakres przedmiotowy propozycji zadań lub ograniczałyby go. Ustawodawca wprost określił, co może być w przypadku budżetu obywatelskiego przedmiotem konsultacji i rada nie może ingerować w tę sferę.
Krajowa Rada PZD uznała, iż działania podejmowane przez okręgi są niewystarczające i nie przynoszą rezultatów. Nie są wdrażane żadne działania prawne, które zmierzałyby do zmiany niekorzystnych dla ROD zapisów. Nie można bowiem dopuszczać do sytuacji, w której rady gmin co roku powielają niekorzystne dla ROD przepisy, które zarazem są sprzeczne z przepisami powszechnie obowiązującymi.
Z uwagi na powyższe, Krajowa Rada PZD przyjęła uchwałę w sprawie budżetów obywatelskich, w której nie tylko zwróciła uwagę na przedmiotowy problem, ale i wskazała jakie działania winny zostać podjęte przez wszystkie okręgi, aby nie dopuszczać do wprowadzania ograniczeń dla ROD w uchwałach.
Krajowa Rada PZD wskazuje, iż okręgi winny każdorazowo analizować uchwały rad gmin, celem ustalenia czy zawierają ograniczenia uniemożliwiające zgłaszanie projektów realizowanych na terenach ROD, oraz niezwłocznie podejmować działania zmierzające do ich eliminacji. Niezbędne w tym zakresie jest włączanie do pracy inspektorów ds. terenowo – prawnych oraz radców prawnych zatrudnionych w okręgach.
Krajowa Rada PZD stwierdza, iż niezmiernie ważne jest podnoszenie tematu budżetów obywatelskich wśród działkowców, zarządów ROD i kolegiów prezesów, aby upowszechniać taką formę pomocy dla ROD, a także wśród samorządów, celem wskazania potrzeb rodzinnych ogrodów działkowych, oraz możliwości prawnych, dzięki którym wsparcie rodzinnych ogrodów działkowych i ich zadań staje się realne.
Realizacja projektów obywatelskich na terenach ROD jest możliwa w świetle przepisów powszechnie obowiązujących. Zatem jako Związek musimy podejmować działania, aby było to wykonalne również w praktyce z korzyścią dla ROD, działkowców i społeczeństwa.
KRAJOWA RADA POLSKIEGO ZWIĄZKU DZIAŁKOWCÓW
Warszawa, dnia 3 grudnia 2020 r.